Zesztywniające Zapalenie Stawów Kręgosłupa (ZZSK)

ZZSK – scenariusz i realizacja: Violetta Szwedowska

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK, choroba Bechterewa, choroba Marie-Strümplla-Bechterewa, łac. spondylitis ankylopoetica, spondyloarthritis ankylopoetica, ang. ankylosing spondylitis) – przewlekła, postępująca choroba tkanki łącznej, obejmująca drobne stawy międzykręgowe, więzadła międzykręgowe oraz stawy krzyżowo-biodrowe, prowadząca do ich stopniowego usztywniania.

OBJAWY I PRZEBIEG

Choroba występuje częściej u mężczyzn (2-3 razy) w wieku młodym i średnim. Choroba rozpoczyna się powoli i stopniowo postępuje.

Najczęstsze objawy stawowe to:

• ból dolnego odcinka pleców lub w okolicy pośladków, zwykle symetryczny, nasilający się w godzinach nocnych, zmniejszający się po aktywności fizycznej i narastający w unieruchomieniu

stopniowo postępujące dolegliwości bólowe w innych odcinkach kręgosłupa, piersiowym i szyjnym

• zajęcie stawów proksymalnych (około 25%), zwykle większych stawów, rzadko drobnych
• ból pięt (około 40%)
• ból i sztywność w okolicy żeber

Chory przybiera charakterystyczną postawę – lekko pochyloną do przodu, chodzi patrząc w ziemię, oglądając się za siebie obraca całe ciało.
Objawy pozastawowe:

• zapalenie tęczówki, zapalenie błony naczyniowej oka
• zapalenie aorty wstępującej
• niedomykalność zastawki mitralnej
• niedomykalność zastawki aortalnej
• zapalenie prostaty
• zwłóknienie płuc
• amyloidoza
• zapalenie jelit

ROZPOZNANIE

Rozpoznanie ZZSK opiera się obecnie na zmodyfikowanych kryteriach nowojorskich].

Kryteria kliniczne

1. ból w okolicy krzyżowo-lędźwiowej utrzymujący się przez ≥3 miesiące, zmniejszający się po ćwiczeniach, nieustępujący w spoczynku
2. ograniczenie ruchomości w odcinku lędźwiowym kręgosłupa
3. zmniejszenie ruchomości klatki piersiowej

Kryterium radiologiczne

• obustronne zmiany zapalne w stawach krzyżowo-biodrowych 2-4 stopnia lub jednostronne 3-4 stopnia

Rozpoznanie ZZSK jest pewne, gdy spełnione jest kryterium radiologiczne i przynajmniej jedno kryterium kliniczne. O rozpoznaniu prawdopodobnym mówimy, gdy spełnione są 3 kryteria kliniczne lub tylko kryterium radiologiczne.

RÓŻNICOWANIE

• ból dolnego odcinka pleców pochodzenia mechanicznego
• reumatoidalne zapalenie stawów
• dyskopatie
• fibromialgia
• zmiany nowotworowe
• reaktywne zapalenia stawów
• choroba Scheuermanna
• łuszczycowe zapalenie stawów
• zapalenia stawów towarzyszące przewlekłym zapaleniom jelit
• choroby zakaźne (gruźlica, bruceloza)
• stany zapalne w obrębie miednicy małej
• choroby metaboliczne kości
• rozsiana samoistna hiperostoza szkieletu.