Łuszczyca cz. 2 – scenariusz i realizacja: Violetta Szwedowska
Łuszczyca (łac. psoriasis) – przewlekła, nawracająca choroba skóry, która charakteryzuje się występowaniem na skórze łuszczących się wykwitów. Choroba ta należy do najczęściej występujących schorzeń dermatologicznych – dotyka 2-4% populacji.
Główną rolę w patogenezie odgrywają czynniki immunologiczne, nieprawidłowe funkcjonowanie składników układu odpornościowego – limfocytów T i wydzielanych przez nie cytokin.
Łuszczyca jest schorzeniem niezakaźnym i niezłośliwym. Cechuje się przewlekłym przebiegiem, z tendencją do samoistnego ustępowania (remisji) i nawrotów.
Charakterystycznym objawem łuszczycy są czerwonobrunatne lub zaróżowione, płaskie grudki o wyrazistych brzegach i zróżnicowanej wielkości pokryte srebrzystą lub srebrzystoszarą, nawarstwiającą się łuską. Zmiany mają czasem tendencję do zlewania się. Wykwity występują najczęściej na skórze prostowników kończyn (głównie łokci i kolan), okolicy kości krzyżowej, okolicy pośladkowej, na owłosionej skórze głowy oraz skórze stóp i dłoni. Najczęściej spotykaną, ze względu na obraz kliniczny, formą jest łuszczyca zwykła (psoriasis vulgaris), na którą zapada ok. 90% chorych.
Łuszczyca paznokci (łac. psoriasis unguium) cechuje się obecnością poprzecznych rowków i zagłębień w płytce paznokciowej (niczym w naparstku – skutek zniszczenia łożyska paznokcia), hiperkeratozą podpaznokciową, onycholizą i obecnością żółto-brązowych plam pod płytką paznokciową – patognomonicznych dla łuszczycy tzw. plam olejowych. Łuszczyca paznokci występuje u 25% chorych. Często ta forma łuszczycy mylona jest z grzybicą paznokci.
Nasilenie choroby jest zróżnicowane: od form z nielicznymi, niewielkimi wykwitami skórnymi, wielkości łebka od szpilki, po ciężkie postacie choroby, charakteryzujące się zmianami zapalnymi i wysiękowymi, często przybierającymi formę uogólnioną (erytrodermia łuszczycowa). U około 5-20% chorych pojawia się postać stawowa łuszczycy (psoriasis arthropatica) w której dochodzi do łuszczycowego zapalenia stawów.
Niekiedy łuszczyca bywa mylona z atopowym zapaleniem skóry.
HISTORIA
Pierwszy opis obrazu klinicznego choroby, który odpowiada objawom łuszczycy, pochodzi z ok. 460–370 roku p.n.e. i sporządzony został przez Hipokratesa.
Bardzo długo odrębne schorzenia skóry, lub zakaźne choroby ogólnoustrojowe, manifestujące się m.in. na skórze, traktowane były jako jedna jednostka chorobowa. Łuszczycę jako odrębne schorzenie zdefiniował ok. 2 stulecia temu Robert Willian.
Jeszcze do połowy XIX wieku mylono ją z trądem i chorych izolowano od społeczeństwa.
To nastawienie do dolegliwości skórnych pokutuje do dnia dzisiejszego i często jest przyczyną dyskryminacji osób, których skóra nie odpowiada obrazowi kreowanemu obecnie przez media.
Czynniki wyzwalające manifestację choroby
Do najczęściej wymienianych faktorów prowokujących łuszczycowe reakcje skórne należą:
Dla znacznej grupy chorych, jest on czynnikiem zaostrzającym objawy.
U wielu pacjentów alkohol, nadwaga, niedobór snu, nikotyna, nieodpowiednie kosmetyki, ciasne, niewygodne ubranie z syntetycznych materiałów, uniemożliwiające skórze oddychanie lub nadmierna higiena, powodują zaostrzenie się objawów chorobowych. Również źle przeprowadzona, zbyt agresywna terapia może spowodować pogorszenie stanu skóry.
TYPY ŁUSZCZYCY
Charakterystyka typów łuszczycy
Zmiany łuszczycowe na kończynie górnej
Łuszczyca pospolita
Jest najczęściej występującą formą łuszczycy. Dotyczy 80 do 90% osób chorych na łuszczycę. Łuszczyca pospolita typowo objawia się w postaci wypukłych obszarów rozognionej skóry pokrytych srebronobiałą łuską.
Łuszczyca stawowa
Łuszczyca stawowa łac. psoriasis athropatica (lub inaczej łuszczycowe zapalenie stawów) jest jedną z groźniejszych form łuszczycy. Powoduje ona przewlekłe zapalenia stawów, a jeśli jest nieleczona także trwałe kalectwo. Zawsze jest ona połączona z inną formą tej choroby, objawiającą się zmianami skórnymi. Leczenie prowadzi lekarz reumatolog.
Łuszczyca kropelkowata
Charakteryzuje się licznymi, małymi i owalnymi (kropelkowatymi) punkcikami. Te liczne punkciki łuszczycy występują na dużych powierzchniach takich jak tułów. Ta postać łuszczycy jest powiązana z paciorkowym zapaleniem gardła.
Łuszczyca odwrócona
(Psoriasis Inversa): Zajmuje powierzchnie zgięciowe, np. stawów łokciowych lub kolanowych. Zmiany mogą mieć charakter sączący. Nie wykazują obecności łuski. Ten typ łuszczycy częściej występuje u osób w starszym wieku.
Łuszczyca krostkowa
Łuszczyca krostkowa objawia się w postaci krost wypełnionych jałową treścią ropną. Skóra okolicy wykwitowej jest objęta odczynem zapalnym. Zmiany są tkliwe i występują na rumieniowym podłożu. Łuszczyca krostkowa jest zlokalizowana na dłoniach, stopach lub rzadziej – występuje w postaci uogólnionej, z rozległymi „łatami”.
Łuszczyca krostkowa uogólniona (typu von Zumbusha)
Postać łuszczycy występująca głównie u dorosłych, o najcięższym przebiegu. Wysiewowi zmian towarzyszy wysoka gorączka, osłabienie, zły stan ogólny, w części przypadków z zagrożeniem życia włącznie. Pojawiające się w przeciągu kilku godzin (<24 godz.) ropne krosty występują na podłożu rumieniowym i są zgrupowane w pakiety. Obecny jest objaw Nikolskiego. We krwi stwierdza się leukocytozę.
Łuszczyca krostkowa dłoni i stóp (psoriasis pustulosa palmoplantaris)
Rzadka postać łuszczycy, występująca częściej u kobiet niż u mężczyzn(4:1). Choroba zazwyczaj rozpoczyna się w 50–60 r.ż. Wykwity pojawiają się falowo na dłoniach i stopach – najczęściej na kciuku i palcu V, po stronie zginaczy palców, na piętach i łuku stopy. Choroba zazwyczaj nie obejmuje dystalnych części palców dłoni i stóp.
Acrodermatitis continua Hallopeau
Występują zmiany zlewne rumieniowe-złuszczające i krostkowe, ograniczone do dystalnych części palców rąk.
Łuszczyca brodawkująca
Charakteryzuje się brodawkowatym, nierównomiernym przerostem naskórka o wzmożonym rozwoju. Wyróżniającą cechą jest wzmożone rogowacenie naskórka.
Łuszczyca brudźcowa
Zadawniona postać łuszczycy wysiękowej, ta sama lokalizacja zmian skórnych; strupy są przerosłe, nawarstwione i wilgotne.
Erytrodermia łuszczycowa
Dotyczy rozległego zapalenia i łuszczenia się skóry na dużych powierzchniach ciała. Możliwe jest współwystępowanie uporczywego świądu, obrzęku oraz bólu. Często jest rezultatem zaostrzenia się łuszczycy pospolitej, szczególnie następującego nagłego cofnięcia systemowego leczenia. Często ma bardzo ciężki przebieg, z wysoką temperaturą, utrata płynów, zaburzeniami wodno-elektrolitowymi i wtórnymi zakażeniami.