RZS – scenariusz i realizacja: Violetta Szwedowska
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec przewlekle postępujący, łac. polyarthritis reumatoidea, ang. rheumatoid arthritis, RA) – choroba reumatyczna o podłożu autoimmunologicznym.
Charakteryzuje się nieswoistym zapaleniem stawów, zmianami pozastawowymi i powikłaniami układowymi. Przebiega z okresami remisji i zaostrzeń.
HISTORIA
Pierwszy znany opis choroby jest autorstwa Augustina Jacoba Landré-Beauvais i pochodzi z 1800 roku. Termin „rheumatoid arthritis” wprowadził Alfred Baring Garrod (1819–1907) w 1859 roku. Jacques Forestier w 1929 wprowadził do leczenia RZS sole złota.
PATOGENEZA
Proces zapalny dotyczy błony maziowej stawów, w której powstają nacieki limfocytów i komórek plazmatycznych. Błona ulega pogrubieniu i powoduje ograniczenie ruchomości stawu. W przebiegu choroby występuje osteoporoza oraz nadżerki nasad kostnych. Poprzez zmniejszenie ruchomości stawów, dochodzi do zaniku mięśni, w okolicy zmienionego chorobowo stawu.
OBJAWY I PRZEBIEG
Objawy stawowe
W przebiegu RZS stwierdza się najczęściej symetryczne zapalenie stawów rąk:
Występuje ból i obrzęk zajętych stawów z ograniczeniem ich ruchomości. Wcześnie dochodzi do zaników mięśni międzykostnych, glistowatych i mięśni kłębu kciuka. Często występuje zajęcie ścięgien i pochewek ścięgnistych. Uszkodzenie stawu i aparatu więzadłowego powoduje charakterystyczne odgięcie łokciowe (ulnaryzację) palców ręki, podwichnięcie dłoniowe paliczków dalszych, zmiany typu „łąbędziej szyjki” i „palca butonierkowego”. Powikłaniem może być również powstanie torbieli Bakera.
ROZPOZNANIE
Kryteria klasyfikacyjne RZS z 1987 roku wg Amerykańskiego Towarzystwa Reumatologicznego (American Rheumatism Association, ARA):
Stwierdzenie 4 lub więcej kryteriów pozwala na rozpoznanie RZS.
Obecnie oznacza się także przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowemu peptydowi (anty-CCP). Jest to najbardziej swoisty marker, pozwala wykryć wczesne RZS, może poprzedzać wystąpienie pierwszych objawów o wiele lat.
ZAAWANSOWANE